Wpływ terapii raka stercza na życie seksualne
Side effects of treatment In sexual life and cognition
S. Higano, MD, Monique Cherrier, PhD, Sylvie Aubin, PhD,
and Bruce L. Dalkin MD
Pierwotna terapia raka stercza, zarówno radykalna prostatektomia, jak i radioterapia, ma krótko- i długoterminowy wpływ na życie seksualne oraz czynność układu moczowego. Leczenie hamujące wydzielanie androgenów (ADT) wpływa dodatkowo na jakość życia, w szczególności na sprawy związane z seksualnością, zaburzeniami nastroju i zdolnościami poznawczymi.
Skutki uboczne leczenia chirurgicznego oraz radioterapii
Z najnowszych badań wynika, że 60% mężczyzn poddanych radioterapii nie miało zaburzeń wzwodu. W brachyterapii odsetek ten wyniósł 40%, a w leczeniu chirurgicznym 30%.W innych badaniach z udziałem mężczyzn przed 60. rokiem życia, mimo że po leczeniu 72% z nich miało erekcję wystarczającą do stosunku, tylko 40% prowadzi normalne życie seksualne. Znając możliwe skutki uboczne, powinno się dążyć do ich zminimalizowania i skutecznego leczenia.
Spośród metod leczenia zaburzeń wzwodu należy wymienić:
- Leczenie farmakologiczne (inhibitory 5-fosfodiesterazy, wstrzyknięcia do ciał jamistych, aprostadil docewkowo).
- Próżniowe aparaty wspomagające erekcję (VED - Vacuum Erection Device).
- Kombinację tych metod.
- Protezy prącia (obecnie niezalecane jako leczenie pierwszego rzutu).
Wielu mężczyzn korzysta z kombinacji tych metod (np. 5-PDE+VED). Obecnie uważa się, że najlepsze efekty osiągane są przez wdrożenie leczenia na wczesnym etapie. Należy podkreślić, że w po-czątkowym etapie leczenie z użyciem VED i wstrzyknięć do ciał jamistych ma przewagę nad leczeniem farmakologicznym. Ponadto użycie VED obniża ryzyko zmniejszenia długości prącia.
Innym częstym problemem jest występowanie choroby Peyroniego. Jej etiologia jest niejasna, a typowe leczenie stosowane przez urologów (wit. E, wit. B) nie przynosi oczekiwanych efektów. Mimo że leczenie interferonem ma udowodnioną skuteczność, nie jest stosowane ze względu na skutki uboczne. Przy ciężkim przebiegu możliwe jest leczenie chirurgiczne, jakkolwiek może ono powodować dalsze skrócenie prącia.
Kolejnym problemem jest klimakteria (wyciek moczu podczas orgazmu), występująca nawet u 45% mężczyzn poddanych radykalnej prostatektomii. Jest związana z rozluźnieniem zwieracza zewnętrznego cewki podczas orgazmu. W leczeniu tych zaburzeń zaleca się opróżnianie pęcherza przed stosunkiem, wybór pozycji na boku lub na plecach i użycie prezerwatywy. Skuteczne może być również użycie VED.
Skutki uboczne ADT
Leczenie obniżające poziom testosteronu potęguje występowanie skutków ubocznych terapii. Do najczęstszych powikłań ADT należy: obniżenie libido, zmiany w wyglądzie ciała i zaburzenia psychiczne. Spośród zaburzeń psychicznych wpływających na jakość życia należy wymienić: zaburzenia nastroju, zmęczenie, brak inicjatywy, obniżenie funkcji poznawczych i problemy z pamięcią. Przy leczeniu tych zaburzeń należy rozważyć psychoterapię, leczenie farmakologiczne (w szczególności użycie SSRI), leczenie neurologiczne. Bardzo ważnym aspektem terapii jest wsparcie rodziny i partnerki pacjenta.
Skutki uboczne wpływają na życie zarówno chorego, jak i jego partnerki. Zazwyczaj dochodzi do spadku częstości i jakości stosunków. Należy więc podczas terapii skupić się na edukacji par i rozważeniu ewentualnej wizyty u seksuologa.
Podsumowując, podczas leczenia raka stercza powinniśmy skupić się nie tylko na terapii podstawowej, ale również na zapobieganiu
i leczeniu skutków ubocznych, wpływających negatywnie na jakość życia. Podejście to powinno obejmować opiekę zarówno urologa, psychiatry/psychologa, jak i seksuologa.
Oprac.: lek. med. Witold Smoleński
Oddział Urologii WSS im. L. Rydygiera w Krakowie
Czy trzeba usuwać nadnercze podczas radykalnej nefrektomii z powodu guza nerki?
The Necessity of Adrenalectomy at the Time of Radical Nephrectomy
O'Malley, Godoy G, Kanfosky J, Taneja S:
A Systemic Review. J. Urol 2009; 181: 2009-2017.
Oddział Urologii Uniwersytetu Nowy Jork
Autorzy, na podstawie piśmiennictwa dostępnego w bazie Amerykańskiego Narodowego Centrum Biotechnologii, dokonali oceny zasadności jednoczasowego usuwania nadnercza podczas nefrektomii z powodu guza nerki.
Częstość jednoczasowego włączenia nadnercza w proces nowotwo-rowy (mikroprzerzuty lub naciek przez ciągłość) wychodzący z nerki tej samej strony jest niższa niż poprzednio sądzono, wynosi 1-5%.
Czynnikami ryzyka zwiększającymi prawdopodobieństwo włączenia nadnercza w proces nowotworowy jest zaawansowanie miejscowe raka nerki (T) - powyżej 6 cm częstość zajęcia nadnercza znamiennie wzrasta, wieloogniskowość raka nerki, lokalizacja guza w biegunie górnym nerki oraz zakrzepica nowotworowa żył nerkowych, szczególnie lewego nadnercza, którego żyła uchodzi do żyły nerkowej lewej.
Współczesne metody obrazowania precyzyjnie wykluczają zajęcie nadnercza przez raka nerki, jednak wykazują znamienne ryzyko wyników fałszywie dodatnich z powodu krwawienia do nadnercza, gruczolaka nadnercza lub przerostu nadnercza. Płaszczyzny akwizycji zdjęć w tomografiipowinnymiećgrubość0,5-1cm.Wraziewątpliwych wyników tomografiiautorzyzalecająwykonanierezonansu magnetycznego.
Powikłania po usunięciu nadnercza są minimalne z wyjątkiem grupy chorych, u których musimy usunąć nadnercze strony przeciwnej
z powodu guza przerzutowego, powodując całkowitą niewydolność nadnerczy.
Przeżywalność całkowita i zależna od choroby nowotworowej nerki w grupie chorych, u których wykonano nefrektomię radykalną, jest niezależna od tego, czy wykonano równoczasowo adrenalektomię.
Chorzy z przerzutami odległymi mają złe rokowanie niezależnie od tego, czy usuwamy jednoczasowo nadnercze. Są natomiast dowody na poprawę przeżywalności chorych na raka nerki z izolowanym przerzutem do nadnercza, ale ta grupa stanowi nie więcej niż 2% chorych leczonych operacyjnie z powodu guzów nerek.
Autorzy nie znaleźli dowodu na zalecanie wykonywania jednoczasowego usuwania nadnercza podczas radykalnej nefrektomii u chorych z prawidłowym badaniem obrazowym nadnerczy. Jednakże usuwanie nadnerczy powinno być rozważone w wybranych przypadkach, gdy istnieją czynniki ryzyka przerzutu do nadnercza.
Oprac.: dr med. Tomasz Drewniak
Przeszkoda podpęcherzowa przyspiesza karcynogenezę w pęcherzu moczowym
Bladder outlet obstruction accelerates bladder carcinogenesis
Seiji Matsumoto, Nobutaka Shimizu, Tadashi Hanai, Hirotsugu Uemura, Robert Levin
Urological and Urodynamics Center, Koushinkai Hospital.
Department of Urology, Kinki University School of Medicine, Osaka-Sayama,
Osaka, Japan.
Division of Basic and Pharmaceutical Sciences, Albany College of Pharmacy,
New York, NY, USA.
Rak pęcherza moczowego wykazuje tendencję do występowania u ludzi w średnim wieku, częściej u mężczyzn niż u kobiet (3,8:1). Okres najwyższej zachorowalności jest podobny do okresu występowania łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Częściowa przeszkoda podpęcherzowa (PBOO - Partial Bladder Outlet Obstruction) prowadzi do hiperplazji śluzówki i hipertrofiikomórekmięśniawypieracza pęcherza moczowego, co umożliwia tymczasową poprawę funkcji pęcherza moczowego.
Autorzy eksperymentu poddali analizie hipotezę, iż ekspozycja
na czynnik karcynogenny pęcherza moczowego ze współistniejącą hipertrofią mięśniówki wypieracza bądź hiperplazją śluzówki zwiększa częstość występowania raka pęcherza moczowego. Fakt ten wydaje się tłumaczyć zwiększoną zapadalność w grupie starszych mężczyzn w porównaniu z grupą kobiet. A zatem autorzy podjęli próbę oceny zależności pomiędzy PBOO a karcynogenezą na modelu zwierzęcym.
Badanie przeprowadzono w grupie 30 szczurów płci żeńskiej rasy Wistar (wiek: 6 tyg.). Zwierzęta podzielono na 3 grupy o równej liczebności: I - osobnikom zapewniono stały dostęp do roztworu do picia z karcynogenem, tj. 0,05% BBN (n-butyl-n-butanol nitrosamine) przez 8 tygodni + operacja "sham" (operacja bez wytworzenia PBOO), II - BBN (przez 8 tyg.) + PBOO (od 10 tyg.), III - czysta woda do picia + operacja "sham". Wcześniejsze badania wykazały, iż 8-tygodniowa podaż BBN szczurom płci męskiej rasy Wistar pro-wadziła głównie do zmian o charakterze hiperplazji brodawczakowej lub guzkowej (PNH - Papillary/Nodular Hyperplasia), zarazem nie prowadząc do rozwoju raka. PBOO (kaliber 19G) wywoływano podwiązując szwem 2-0 cewkę moczową w części podpęcherzowej. Po upływie 20 tyg. zwierzęta uśmiercano celem oceny histopatologicznej i immunohistochemicznej pęcherzy moczowych, klasyfikując zwierzęta do 4 podgrup: I - SH (Simple Hyperplasia) - prosta hiperplazja; II - PNH (Papillary / Nodular Hyperplasia) - hiperplazja brodawczakowa lub guzkowa; III - ze stwierdzonym brodawczakiem pęcherza; IV - ze stwierdzonym rakiem.
W analizie histochemicznej wykorzystano przeciwciała monoklonalne przeciwko HIF-1 (Hypoxia Inducible Factor-1) oraz poliklonalne przeciwko b-FGF (basic Fibroblast Growth Factor).
Wyniki przeprowadzonych badań wykazały znamienny wzrost śred-niej masy pęcherza moczowego osobników z grupy II w porównaniu z osobnikami z grup I i III. W grupie I stwierdzono głównie zmiany o charakterze SH (n=9), PNH (n=2), brodawczaków (n=2). Nie wykazano obecności raka. Natomiast zwierzęta z grupy II wykazywały obecność głównie zmiany o charakterze raka (n=6). Ponadto ekspresja b-FGF i HIF-1 była znamiennie większa w grupie II w porównaniu z grupą I.
Wyniki wskazują, iż PBOO promuje karcynogenezę w obrębie pęcherza moczowego. Autorzy sugerują udział 3 głównych czynników w zwiększeniu częstości występowania raka. Pierwszy: PBOO stymuluje hiperplazję śluzówki i hipertrofięmięśniówkiwypieracza.Stąd jednoczasowa ekspozycja na karcynogen komórek w trakcie aktywacji DNA i replikacji może promować karcynogenezę. Drugi: stymulacja angiogenezy przez PBOO. Trzeci: PBOO w obrębie śluzówki i mięśniówki pęcherza prowadzi do zjawiska niedokrwienia i reperfuzji, co pociąga za sobą produkcję wolnych rodników, które również mogą wykazywać działanie karcynogenne.
Oprac.: lek. med. Kajetan Juszczak
Oddział Urologii WSS im. L. Rydygiera w Krakowie
