Przegląd Urologiczny 2017/1 (101) wersja do druku | skomentuj ten artykuł | szybkie odnośniki
 
strona główna > archiwum > Przegląd Urologiczny 2017/1 (101) > Rozwój technik operacyjnych w leczeniu...

Rozwój technik operacyjnych w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet - przegląd literatury

Część 1

STRESZCZENIE: Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest schorzeniem społecznym i wywiera ogromny negatywny wpływ na kondycję psychofizyczną pacjentki. Pomimo znacznych wysiłków włożonych w pracę nad wynalezieniem skutecznej metody leczenia operacyjnego, do dzisiaj nie udało się wypracować metody optymalnej. Celem tej pracy jest przedstawienie danych na temat ewolucji różnych technik operacyjnego leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, które wraz z rozwojem wiedzy na temat etiopatogenezy tego schorzenia poddawane były z czasem różnym modyfikacjom. W celu znalezienia odpowiedniego piśmiennictwa wykorzystano bazę danych Medline. Historyczne dokumenty udostępnione zostały przez archiwum biblioteki Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu. Ze względu na dużą objętość pracy, została ona podzielona na dwie części.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet stanowi ciągle aktualny problem medyczny i społeczny. Przeglądając całą dostępną literaturę dotyczącą tego schorzenia, łatwo można wysnuć wniosek, że dolegliwość ta towarzyszy kobietom od dawna, a wraz z postępem cywilizacji i wydłużeniem życia człowieka staje się coraz bardziej uciążliwa. Pomimo znacznego wysiłku włożonego w wypracowanie najlepszego modelu terapii tego schorzenia, do dnia dzisiejszego nie udało się wynaleźć metody gwarantującej całkowite wyleczenie i trwałe ustąpienie dolegliwości. Temat artykułu został wybrany ze względu na powszechność schorzenia i mnogość metod terapeutycznych, których skuteczność nie jest optymalna.

Określenie "wysiłkowe nietrzymanie moczu" wprowadzone zostało przez Eardleya Hollanda w 1928 roku [1]. Rozwój technik operacyjnych stosowanych w leczeniu tego schorzenia nastąpił w drugiej połowie XIX wieku. Operacje przeprowadzane przed rokiem 1900 to operacje archaiczne, które można podzielić na dwie grupy, w zależności od rodzaju metody - z wytworzeniem przetoki i ze zwężeniem cewki.

Operacje archaiczne

Z wytworzeniem przetoki

Operacja Bakera z Londynu, opisana w 1864 roku, Rutenberga z Wiednia, opisana w 1875 roku, oraz operacja Rose-a z 1893 roku polegały na wytworzeniu przetoki, dzięki której pęcherz mógł być opróżniany w sposób kontrolowany. Baker wytwarzał sztuczny kanał pęcherzowo-sromowy poniżej łuku spojenia łonowego. Instrumentem pozwalającym na kontrolowane oddawanie moczu był umieszczony w jego świetle cewnik. Rutenberg zamykał światło cewki i wytwarzał przetokę pęcherzowo-skórną w podbrzuszu. Opróżnianie pęcherza odbywało się przez zastawkę kulkową. Rose natomiast wytwarzał przetokę pęcherzowo-odbytniczą z zamknięciem światła pochwy. Utrzymanie moczu zabezpieczał zwieracz odbytu. W literaturze nie ma danych na temat wyników leczenia, lecz jedynie opisy, nowatorskich jak na tamte czasy, operacji.

Operacje zwężające światło cewki

Drugą grupę stanowiły operacje zwężające światło cewki. Należały tu operacje klinowego wycięcia fragmentu przedniej ściany pochwy łącznie z fragmentem tylnej ściany cewki. Zamknięcie powstałego ubytku szwami poprzecznymi prowadziło do zwężenia światła cewki. W tej grupie znajdowały się również iniekcje okołocewkowe z parafiny, ale ze względu na powikłania zatorowe ten rodzaj leczenia został zarzucony.

Pierwsza operacja zwężająca światło cewki wykonana została u 37-letniej pacjentki przez Franka w 1881 roku w Kolonii. Polegała na wycięciu od strony pochwy klinowatego fragmentu ze ściany tylnej cewki łącznie z jej śluzówką i ścianą pochwy na odcinku około 3 cm, od punktu położonego 1 cm poniżej szyi pęcherza do ujścia zewnętrznego cewki. Po zszyciu światło cewki pozwalało umieścić cewnik pęcherzowy nr 9F [2]. Badanie kontrolne przeprowadzone po 4 miesiącach wykazało całkowite wyleczenie pacjentki z dolegliwości.

Operacje o podobnym przebiegu opisali w 1886 roku Winckel z Monachium, w 1887 roku Engstrom oraz w 1888 roku Schultze [3]. Poprzeczne zagięcie cewki wykorzystał w leczeniu nietrzymania moczu Desnos w 1890 roku. Nacięcie wykonywał w proksymalnym i środkowym odcinku cewki, a zakładając szeroko szwy materacowe 3 mm od szyi, uzyskał jej zawężenie i zagięcie [4]. Przemieszczenie ujścia zewnętrznego cewki w kierunku łechtaczki i poziome ustawienie części dystalnej cewki jako metodę leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu zaproponował w 1883 roku Pawlik z Wiednia [5]. Klinowe wycięcie fragmentów skóry po obu stronach ujścia zewnętrznego cewki i ponowne zszycie powstałego ubytku prowadziło do powstania fałdu zamykającego cewkę dystalną. W 1888 roku Gersuny z Wiednia zmodyfikował operację Pawlika. Modyfikacja ta polegała na okrężnym nacięciu wokół cewki i wypreparowaniu jej na całej długości, aż do szyi pęcherza. Kolejnym elementem operacji było skręcenie cewki wokół jej długiej osi zgodnie z ruchem wskazówek zegara o 180 stopni. Przy kolejnej operacji u tej pacjentki cewka ponownie była rotowana o 90 stopni, a przy trzeciej operacji o kolejne 180 stopni, co łącznie stanowiło skręt o 450 stopni. Po 5 miesiącach od ostatniej operacji pacjentka przesłała lekarzowi osobiście raport, z którego wynikało, że cierpiała na nadaktywność wypieracza, która rozwinęła się po operacji. Podobne operacje polegające bądź to na rotacji cewki wokół jej własnej osi, bądź to na przemieszczeniu jej ujścia zewnętrznego przeprowadzane były we Francji przez Poussona, Albarrana w 1892 roku przez Dudleya w 1895 roku [6]. Albarran zawęził światło cewki poprzez jej podłużne wgłobienie. Dudley wykonywał operacje dodatkowe w przypadku współistnienia zachyłka pęcherzowo-pochwowego (cystocoele) - plastykę przednią - oraz uważał za niezbędne wykonanie plastyki tylnej ze zszyciem pośrodkowym ramion dźwigacza odbytu. Opisał pięć przypadków leczenia operacyjnego zakończonych sukcesem, jakkolwiek czas pooperacyjnej obserwacji nie był dłuższy niż 5 miesięcy. Operacje archaiczne ze względu na efekt okaleczający nie przetrwały długo w uro-ginekologii, stały się jednak inspiracją do rozwoju operacji plikacji tkankowych.

Operacje plikacji tkankowych wzmacniające podparcie dla cewki i pęcherza

Pierwszą operacją, która stała się standardem w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet i w różnych modyfikacjach przeprowadzana jest do dnia dzisiejszego, jest operacja Kelly-ego (1858-1943) z Baltimore, wykonana w 1900 roku. Była ona kombinacją plastyki przedniej ściany pochwy z założeniem szwów materacowych poprzecznie, których zadaniem było utworzenie podparcia dla szyi pęcherza moczowego (ryc. 1). W 1914 roku Kelly wraz z Dumm przedstawili wyniki leczenia swoich pierwszych 20 pacjentek w obserwacji 13-letniej. Kelly podkreślał nienaruszalność dolnego odcinka układu moczowego, a nieprzestrzeganie tego warunku uważał za błąd

Rycina 1
Ryc. 1. Operacja Kelly-ego (1900)

w sztuce lekarskiej. Operacja ta mogła być przeprowadzona zarówno w znieczuleniu ogólnym, jak i miejscowym. Na początku zabiegu zakładano cewnik Pezzera o średnicy 5 mm. Nacięcie ściany pochwy w linii środkowej, na odcinku 3,5-5 cm, przebiegało pod szyją pęcherza moczowego, a lokalizację pęcherza i cewki ustalano dzięki założonemu cewnikowi. Po nacięciu pośrodkowym ścian pochwy Kelly oddzielał jej ściany od pęcherza i cewki. Zalecał rozległe odpreparowanie w okolicy szyi do momentu, kiedy można ująć w palce szyję i proksymalną część cewki moczowej. Oddzielone tkanki zszywał za pomocą trzech szwów materacowych założonych poniżej szyi pęcherza i cewki, zbierających tkanki od boku do boku przeciwległego. Nadmiar ściany pochwy odcinał i zszywał w linii środkowej dwupiętrowo szwem katgutowym ciągłym. Dodatkowo wykonywał plastykę tylną, ale tylko w przypadku wskazań. W przebiegu pooperacyjnym nie zalecał zakładania cewnika pęcherzowego rutynowo, lecz jedynie w sytuacjach tego wymagających. Wśród 20 zoperowanych pacjentek u 16 uzyskał pełne wyleczenie, a u 1 - poprawę. Wszystkie pacjentki, u których leczenie operacyjne zakończyło się niepowodzeniem, były wieloródkami, a czas trwania dolegliwości wynosił od 3 do 6 lat. Trzy z nich były uprzednio operowane z tego samego powodu; u jednej z tych pacjentek przeprowadzone były dwie nieskuteczne plastyki przednie, u drugiej - plastyka krocza, u trzeciej - podwieszenie macicy z dostępu pochwowego zakończone nasileniem dolegliwości nietrzymania moczu.

Rycina 2
Ryc. 2. Operacja Ingelmana-Sundberga (1947)

Odsetek sukcesu, według autora tej metody, wynosi 65% w kontroli po roku, a 30% po pięciu latach [4].

W 1929 roku Martius wzbogacił operację Kelly-ego o zmobilizowanie płata mięśniowo-tłuszczowego z fragmentem mięśnia opuszkowo-jamistego i przemieszczenie go pomiędzy ścianę pochwy a cewkę. W 1941 roku Kennedy opisał modyfikację operacji Kelly-ego polegającą na wytworzeniu silnego podparcia dla dolnego odcinka układu moczowego w postaci wielowarstwowo wypreparowanych i zszytych mięśni przepony miednicy. Podobną modyfikację opisał Pacey w 1949 roku. Ingelman-Sundberg w 1947 roku opisał operację, która wzbogacona została o wytworzenie przęsła mięśniowego pod cewką moczową, co osiągnął dzięki wypreparowaniu z obydwu stron, przecięciu i zszyciu w linii pośrodkowej mięśni łonowo-guzicznych (musculus pubococcygeus) (ryc. 2) [7].

Oryginalne postępowanie zaproponował Mieszczerski z Gdańska w 1965 roku. Preparował on szyję pęcherza i górny odcinek cewki moczowej aż do ramion kości łonowych, a dno pęcherza oddzielał od szyjki macicy aż do załamka otrzewnowego. Po zmobilizowaniu dna pęcherza i powięzi łonowo-szyjkowej zakładał jedwabny szew w linii pośrodkowej, który przemieszczał cewkę ku górze. Kolejny szew jedwabny zakładany w płaszczyźnie czołowej fałdował podłużnie powięź łonowo- szyjkową, unosił cewkę ku górze i przodowi oraz

Rycina 3
Ryc. 3. Operacja Lahodny-ego (1991)

wpuklał ją do pęcherza. Kolejnym etapem po zszyciu brzegów powięzi łonowo-szyjkowej było wypreparowanie mięśnia łonowo-guzicznego z prawej strony. Wypreparowany pęczek tego mięśnia był przemieszczany na stronę przeciwną i przyszywany do wewnętrznej powierzchni ramienia dolnego kości łonowej tak, aby pozostawał w napięciu. Mieszczerski uzyskał 96,5% wyleczeń w okresie obserwacji do 12 miesięcy; Źrubek - operując metodą Mieszczerskiego - uzyskał nieco mniejszy odsetek wyleczeń: 79,4% [8, 9]. Fischer (1982) oprócz pośrodkowego zszycia tkanek powięziowych przyszywał przęsło, utworzone z powięzi szerokiej (fascia lata), do przyśrodkowych brzegów mięśni łonowo-guzicznych [10], natomiast Lahodny (1991) wykonywał plastykę przednią mięśni przepony miednicy zszywając w linii pośrodkowej fragmenty mięśni łonowo-guzicznych obydwu stron (ryc. 3). De Gregorio [11] opisał oryginalną metodę operacyjną, w której przęsło z Lyodura (liofilizowana opona twarda) wszywane było pod cewką środkową, a końce tego przęsła zespalane były z przeciwległymi ramionami mięśnia łonowo-guzicznego (musculus pubococcygeus) w płaszczyźnie przepony miednicy. Dzięki temu cewka otrzymywała dodatkowe podparcie niezbędne zwłaszcza w chwili zwiększonego ciśnienia śródbrzusznego. Dzięki zastosowaniu tej, nieco zmodyfikowanej, operacji Kelly-ego, de Gregorio uzyskał 85% wyleczeń w kontroli wczesnej (3-6 miesięcy).

Od czasu wykonania pierwszej operacji przez Kelly-ego do dnia dzisiejszego główne etapy tej metody pozostały niezmienione. Z opisów przebiegu operacji podawanych przez poszczególnych autorów wynika, że technika operacyjna różni się nieraz znacznie od pierwowzoru podanego przez Kelly-ego. Obecnie metoda ta nie jest stosowana w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, lecz w leczeniu operacyjnym defektu centralnego z uchyłkiem pęcherzowo-pochwowym (cystocoele).

Ewolucja operacji z użyciem taśmy

Inną metodę leczenia, polegającą na przeprowadzeniu taśmy pod szyją pęcherza i cewką proksymalną, przedstawił w 1907 roku Giordano. Wykorzystywał on musculus gracilis wypreparowany z mięśni prostowników uda jako materiał do utworzenia przęsła [12]. Dwa lata później - w 1909 roku - Goebell z Kilonii opisał własną technikę leczenia operacyjnego nietrzymania moczu, którą zastosował u 5-letniej dziewczynki z wrodzonym defektem układu zwieraczowego cewki moczowej [13]. Operacja plastyczna (epispodiasis), przeprowadzona u niej 6 miesięcy wcześniej, nie przyniosła poprawy w utrzymaniu moczu. 25 lutego 1909 roku Goebell wykonał oryginalną operację polegającą na wypreparowaniu mięśni piramidowych i przeprowadzeniu ich brzuśców poniżej dolnego odcinka układu moczowego tak, aby otaczały cewkę i szyję pęcherza moczowego. Po utworzeniu mięśniowej pętli brzuśce zostały ze sobą zszyte. Ochrona ukrwienia i unerwienia materiału tworzącego pętlę umożliwiała sprawowanie kontroli nad czynnością tego układu. Operacja przyniosła dużą poprawę, niestety nie zlikwidowała całkowicie nietrzymania moczu. Squier (1911) zalecał wykorzystanie fragmentu mięśnia dźwigacza odbytu do utworzenia taśmy pod cewką i szyją pęcherza. W 1914 roku Frangenheim, wykorzystując ideę operacji przeprowadzonej przez Goebella, użył do budowy przęsła pod cewką moczową mięśni piramidowych, łącznie z fragmentem powięzi bezpośrednio do nich przylegającej. Poniżej tylnej ściany cewki zszywał jedynie końcówki powięzi, pozostawiając mięśnie piramidowe powyżej i od wewnątrz utworzonej pętli. W razie potrzeby Frangenheim zastępował mięśnie piramidowe pasmami utworzonymi z mięśni prostych brzucha. W 1917 roku Stoeckel zmodyfikował operację Goebella i Frangenheima o plastykę przednią, której ideą było stworzenie silnego oparcia dla szyi pęcherza dzięki sfałdowaniu struktur mięśniowych przepony miednicy pomiędzy ścianą pochwy a dolnym odcinkiem układu moczowego [14]. W 1919 roku Solms wykorzystał więzadło obłe do utworzenia taśmy pod cewką. W 1923 roku Thomson, taśmę utworzoną z fragmentu mięśnia prostego brzucha, przemieszczał do przodu od spojenia łonowego i wszywał w tkanki sromu, otaczając cewkę taśmą. Tę samą technikę operacyjną zastosował Miller w 1932 roku, ale do utworzenia taśmy wykorzystywał mięśnie piramidowe razem z powięzią. W 1933 roku swoją technikę operacyjną przedstawił Price. Polegała ona na wykorzystaniu powięzi szerokiej jako materiału autologicznego do wytworzenia taśmy założonej pod cewką i której wolne końce zostały wszyte do rozcięgna mięśnia prostego brzucha [15]. W 1942 roku Aldridge, a w 1944 roku Studdiford przedstawili oryginalną metodę operacji z użyciem taśmy (ryc. 4). Aldridge po poprzecznym cięciu powyżej spojenia łonowego izolował dwa płaty powięziowe o wspólnym początku zlokalizowanym pośrodkowo, wykorzystując do utworzenia taśmy rozcięgno mięśnia skośnego brzucha zewnętrznego, natomiast Studdiford wykonywał cięcie na podbrzuszu w linii pośrodkowej i preparował jeden płat powięziowy z rozcięgna mięśnia prostego brzucha [16]. Taśmy powięziowe przemieszczane były przez szczeliny utworzone w mięśniu prostym w odległości 2 cm od linii pośrodkowej ku dołowi tak, żeby otaczały cewkę proksymalną i szyję pęcherza wraz z uprzednio utworzonym od strony pochwy dwuwarstwowym tkankowym jej podparciem. W żadnym miejscu przyczep pętli nie był zespolony ze strukturą kostną, jak w przypadku operacji Stoeckla, lecz z mięśniami przedniej ściany jamy brzusznej. Dzięki temu napięcie pętli mogło być kontrolowane poprzez świadome zmiany w napięciu mięśni powłok. W 1947 roku Meigs wzbogacił materiał do budowy taśmy poprzez zastosowanie powięzi łącznie z mięśniem prostym brzucha. Zalety zawieszenia pętli w operacji Aldridge-a podkreślał Millin [17]. W publikacji z 1947 roku przedstawił swoją modyfikację operacji taśmowej. Dwa pasma wycięte z rozcięgna mięśnia prostego poprzecznie, równolegle do siebie i do nacięcia powłok, o początku pasma zlokalizowanym w bocznych biegunach nacięcia, przemieszczał w dół, pod wypreparowaną cewkę proksymalną z obu stron. Po przeprowadzeniu taśm z obu stron pod cewką ich końce były zawiązywane ponad nią, a węzeł zabezpieczany szwem katgutowym. Operację wykonywał tylko z dostępu brzusznego. Modyfikację operacji Aldridge-a przedstawili Narik i Palmrich w 1962 roku. W ich propozycji taśmy wykonane były z rozcięgna mięśnia skośnego zewnętrznego. W związku z występującym powszechnie powikłaniem - zwężenie cewki, zatrzymanie moczu, owrzodzenie w okolicy szyi z tworzeniem konkrementów i przetok - Chassar Moir w 1968 roku zanegował zakładanie wąskiej taśmy wywierającej niefizjologiczny ucisk na ściany cewki i wprowadził hamak z gazy [18, 19]. Kolejne prace przedstawiające możliwości wykorzystania różnych materiałów organicznych - autogenicznych i allogenicznych - do budowy taśmy przedstawione zostały przez McGuire-a i Lyttona w 1978 roku (rozcięgno mięśnia prostego brzucha - fascia musculi recti abdominis), Becka w 1988, Karrama i Bhattigo w 1990 powięź szeroka - fascia lata), Poliaka w 1984 (ścięgno mięśnia dłoniowego długiego - tendon musculi palmaris longi), Playfaira i Gibsona w 1961 (siatka katgutowa), Havlićka w 1972 i Rottenberga w 1985 (liofilizowana opona twarda - lyodura), Jarvisa i Folie-a w 1985 roku (skóra pochodzenia wieprzowego - porcine dermis) [20].

Rycina 4
Ryc. 4. Operacja Aldridge-a (1942)

Materiały syntetyczne zastosowane do budowy taśmy opisane były przez Brachta w 1951 roku, Kellara w 1956 (nylon - poliamid), Anselmina w 1952 (perlon - polikaprolaktam). Macleod w 1964 roku zastosował do tego celu gąbkę z alkoholu poliwinylowego, Nichols w 1973 - mersilen (poliester), Hilton, Stanton w 1983 i Morgan w 1985 - marlex (poliethylen), Horbach w 1988 - goretex (porowaty politetrafluoroetylen), a Chin w 1995 - dacron (politereftalan etylenu).

W celu wyeliminowania przykrego powikłania, jakim jest rozwój infekcji w miejscu implantowanej taśmy syntetycznej, opracowano model taśmy pokrytej związkami srebra z dodatkiem chlorheksydyny [21]. Odsetek wyleczeń po operacjach taśmowych jest wysoki zarówno w kontroli wczesnej, jak i w odległej - według różnych autorów wynosi 82-98% [22].

Ewolucja operacji taśmowej zmierzała w kierunku wyznaczenia idealnego punktu do umieszczenia taśmy oraz idealnego napięcia do optymalnego jej funkcjonowania [23]. Rekonstrukcja pierwotnych warunków anatomicznych w celu leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu została wyparta przez operacyjne wytworzenie niezawodnego układu hydrodynamicznego, działającego zarówno w spoczynku, jak również w chwili nagłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Już Bonney w 1923 roku dostrzegł, że nietrzymanie moczu występuje przy nagłym przemieszczeniu szyi pęcherza poniżej spojenia łonowego, Enhorning w 1961 roku udowodnił, że cewka, aby była wydolna, musi być zlokalizowana powyżej płaszczyzny przepony miednicy tak, by jej ściany mogły odbierać efekty zwiększonego ciśnienia śródbrzusznego, a Constantinou w 1981 roku wykazał, że wzrost ciśnienia śródcewkowego w czasie kaszlu wyprzedza wzrost ciśnienia śródpęcherzowego, co jest dowodem na istnienie odruchu mięśniowego przepony miednicy, który pełni rolę w mechanizmie zamykającym cewkę [24]. Kolejne badania potwierdzały znaczenie strukturalnego oparcia dla szyi pęcherza i cewki środkowej dla utrzymania moczu u kobiet. Petros i Ulmsten w 1990 roku opublikowali teorię integralną opisującą trzy mechanizmy zamykające cewkę oraz wspólną etiopatogenezę nietrzymania moczu wysiłkowego i naglącego, jaka istnieje przy defekcie zawieszenia przedniej ściany pochwy [25, 26]. DeLancey w 1994 roku wykazał istnienie hamaka zbudowanego z przedniej ściany pochwy

Rycina 5
Ryc. 5. Operacja z uz-yciem tas-my prolenowej z wyprowadzeniem nadłonowym)

i powięzi łonowo-szyjkowej [27]. Dzięki temu transmisja ciśnienia śródbrzusznego na szyję pęcherza i cewkę proksymalną może gwarantować jej skuteczne zamknięcie. Dzięki pracom nad mechanizmami zamknięcia cewki wyznaczono odcinek cewki o najważniejszym znaczeniu dla funkcji utrzymania moczu w pęcherzu. Szerokie, bez napięcia tkanek otaczających, podparcie dla cewki środkowej okazało się doskonałym wynalazkiem w operacyjnym leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu.

Najbardziej popularna jest taśma prolenowa o nazwie handlowej TVT (Tension - free Vaginal Tape), zakładana od dołu, od strony pochwy, ku górze, ponad spojenie łonowe za pomocą metalowych trokarów (ryc. 5) [28]. Skuteczność taśmy TVT jest porównywalna z operacją taśmową przeprowadzaną w sposób klasyczny i według różnych autorów wynosi 86-95% po roku, natomiast po 5 latach odsetek wyleczeń wynosi 84,7% [29, 30, 31]. Wśród pacjentek cierpiących na nadreaktywność wypieracza, wynikającą z obniżenia przedniej ściany pochwy (lax vagina), operacja typu TVT przynosi ustąpienie dolegliwości u 50% operowanych. W grupie pacjentek wielokrotnie operowanych z powodu nawracającego wysiłkowego nietrzymania moczu poddanych operacji TVT wykonanej jako ostateczna, wyleczenie stwierdzono u 82% po czteroletnim okresie obserwacji. Rezapour, Falconer i Ulmsten badali skuteczność operacji taśmowej TVT w grupie 49 pacjentek z uszkodzeniem aparatu zwieraczowego cewki (intrinsic sphincter deficiency). Po czteroletnim okresie obserwacji wyleczenie stwierdzono u 74% pacjentek [32].

Ta nowa technika operacyjna, opracowana dzięki pracom na modelach eksperymentalnych, została po raz pierwszy wprowadzona do praktyki klinicznej w krajach skandynawskich w 1995 roku. Od czerwca 1996 roku rozpoczęto wykonywanie tej operacji w Niemczech, a od 1999 roku - w Polsce. Zarówno technika zakładania taśmy, jak i rodzaj materiału, z którego taśma jest wykonana, dalej się zmieniały. Powstała taśma SPARC (Urethral Support Sling System - SupraPubic ARCh) zakładana od góry i IVS (IntraVaginal Slingoplasty) zakładana od dołu za pomocą atraumatycznych prowadnic, a w 2001 roku zapoczątkowana przez Delorme - OBTAPE (trans OBturator TAPE), zakładana w płaszczyźnie czołowej przez otwór zasłonowy oraz T-Sling, która zawiera rozpuszczalny fragment taśmy w jej centralnym odcinku umieszczanym pod cewką. Do utworzenia kolejnych modeli taśmy wykorzystano alternatywny materiał - taśma SIS (small intestinal submucosa) jest wykonana z materiału biologicznego uzyskiwanego z nabłonka jelita świni, a CATS (cadaveric transvaginal sling) to taśma z materiału autologicznego oraz pelvicolu [33]. Rodriguez przedstawiła równie imponujące wyniki wykorzystania zwykłej taśmy prolenowej umieszczonej pod dystalną częścią cewki [34].

Zastosowanie, przez ostatnie 25 lat, taśmy polipropylenowej w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet stało się źródłem najbogatszego zasobu wiedzy w dotychczasowej, ponadstuletniej historii leczenia tego schorzenia. Obecnie tego typu operacja, zarówno z wyprowadzeniem taśmy nadłonowym, jak również przezzasłonowym, uznana została za najbardziej skuteczną, bezpieczną, związaną z krótkim okresem pobytu w szpitalu i krótkim okresem absencji zawodowej. Zgodnie z rekomendacjami ekspertów przyjęto ten typ operacji jako standard w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu.

dr n. med. Anna Pawlaczyk
Katedra i Klinika Urologii
Gdański Uniwersytet Medyczny
kierownik kliniki: dr hab. n. med. Marcin Matuszewski

dr n. med. Marcin Matuszewski
Katedra i Klinika Urologii
Gdański Uniwersytet Medyczny
kierownik kliniki: dr hab. n. med. Marcin Matuszewski


Piśmiennictwo:

 

  1. Tomiałowicz M, Florjański J, Zimmer M, [i wsp]. Ocena wyników leczenia operacyjnego kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Gin Pol 1996, 3, 141-146.
  2. Frank. Uber die operative Behandlung der Incontinentia urinae beim Weibe. Zentralbl. Gynakol 1882, 6, 129-136.
  3. Winckel F. Eine Illustration zu den operativen Curmethoden der nach Harnrohrendilatation beim Weibe entstandenen Incontinentia urinae. MMW 1886, 33, 1-2.
  4. Kelly HA, Dumm WM. Urinary incontinence in women without manifest injury to the bladder. Surg Gynecol Obstet 1914, 18, 444-450.
  5. Gersuny R. Eine neue Operation zur Heilung der Incontinentia urinae. Zentralbl Chir 1889, 16, 433-437.
  6. Hoefner K, Jonas U. Praxisratgeber Harninkontinenz. Uni-Med Verlag AG, Bremen 2000.
  7. Wigura A, Magierowska R. Operacyjne leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet. Pol Prz Chir 1968, 4a, 430-435.
  8. Mieszczerski J. Własny sposób operacyjnego leczenia drogą pochwową wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiety. Gin Pol 1966, 38, 879-885.
  9. Źrubek H, Wiktor H, Łopucki M [i wsp]. Własne spostrzeżenia dotyczące operacyjnego leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet. Gin Pol 1994, 9, 482-485.
  10. Fischer A, Lange R, Harlfinger W. Urogynakologie 2000 in Praxis und Klinik - Was nehmen wir ins neue Jahrtausend- Frauenarzt 2000, 41/2, 185-188.
  11. Gregorio G, Emerich D, Hillemanns HG [et al]. Der Pubococcygeus- Patch - eine Methode zur Korrektur der weiblichen Stressinkontinenz bei gleichzeitig bestehendem Deszensus. Geburtsh u Frauenheilk 1994, 54, 387-389.
  12. Griebling TL, Berman CJ, Kreder KJ. Fascia lata sling cystourethropexy for the management of female urinary incontinence. Int Urogynecol J 1998, 9, 165-173.
  13. Goebell R. Zur operativen Beseitigung der angeborenen Incontinentia Vesicae. Zbl Gynak Urol 1910, 2, 187.
  14. Stoeckel W. Uber die Verwendung der Musculi pyramidales bei der operativen Behandlung der Incontinentia Urinae. Zbl Gynak 1917, 41, 11-19.
  15. Govier FE, Gibbons RP, Correa RJ [et al]. Pubovaginal slings using fascia lata for the treatment of intrnisic sphincter deficiency. J Urol 1997, 157, 117-121.
  16. Aldrige AH. Transplantation of fascia for relief of urinary stress incontinence. Am J Obstet Gynec 1942, 44, 398.
  17. Kairis NM, Goussias C. Die Operation nach Millin - Read bei Stressinkontinenz. Geburtsh u Frauenheilk 1966, 26, 716-719.
  18. Bradley CS, Morgan MA, Arya LA [et al]. Vaginal erosion after pubovaginal sling procedures using dermal allografts. J Urol 2003, 169, 286-287.
  19. Duckett JRA, Constantine G. Complications of silicone sling insertion for stress urinary incontinence. J Urol 2000, 163, 1835-1837.
  20. Morgan TO, Westney OL, McGuire EJ. Pubovaginal sling: 4-year outcome analysis and quality of life assessment. J Urol 2000, 163, 1845-1848.
  21. Choe JM, Ogan K, Battino BS. Antimicrobial mesh versus vaginal wall sling: a comparative outcomes analysis. J Urol 2000, 163, 1829-1834.
  22. Zaragoza MR. Expanded indications for the pubovaginal sling: treatment of type 2 or 3 stress incontinence. J Urol 1996, 156, 1620-1622.
  23. Rovner ES, Ginsberg DA, Raz S. A method for intraoperative adjustment of sling tension: prevention of outlet obstruction during vaginal wall sling. Urol 1997, 50, 273-276.
  24. Fischer A, Meghil S, Arnold B [et al]. TVT - Implantation nach Ulmsten: Ersatz der defekten Pubourethralligamente als wirksame Massnahme zur Behandlung der weiblichen Stressharninkontinenz. Frauenarzt 2000, 41/1, 61-70.
  25. Rechberger T, Jakowicki JA. Nietrzymanie moczu u kobiet. Diagnostyka i leczenie. Bifolium 2001
  26. Ulmsten U, Petros PE. Intravaginal slingplasty (IVS): an ambulatory surgical procedure for treatment of female urinary incontinence. Scand J Urol Nephrol 1995, 29, 75-82.
  27. DeLancey JOL. Structural support of the urethra as it relates to stress urinary incontinence, hammock hypothesis. Am J Obstet Gyn 1994, 170, 1713-23.
  28. Petri E. Neue Entwicklung vaginaler Inkontinenzoperationen. Gynakologe 2002, 35, 164-170.
  29. Migliari R, Angelis De M, Madeddu G [i wsp.]. Tension-free vaginal mesh repair for anterior wall prolapse. Eur Urol 2000, 38, 151-155.
  30. Rechberger T, Baranowski W, Skorupski P [i wsp.]. Operacja TVT - analiza skuteczności oraz powikłań pierwszych 100 operacji. Gin Pol 2002, 73/3, 171-176.
  31. Ulmsten U, Johnson P, Rezapour M. A three-year follow up of tension free vaginal tape for surgical treatment of female stress urinary incontinence. BJOG 1999, 106, 345-350.
  32. Rezapour M, Falconer C, Ulmsten U. Tension-Free Vaginal Tape bei der weiblichen Stressharninkontinenz mit intrinsischer Sphincterdysfunction - Langzeitbeobachtungen. Int Urogynecol J 2001, Suppl. 2, 12-14.
  33. Palma P, Ricetto C, Herrmann V [et al]. Tendinous vaginal support (T.V.S.) using the porcine small intestine submucosa (SIS): a promising anatomical approach for urinary stress incontinence. J Urol 2001, 165, 90.
  34. Rodriguez LV, Berman J, Raz S. A prolene sling for the treatment of stress incontinence: an alternative to TVT. J Urol 2001, 165, 199.
  35. Marcin Matuszewski.