| ||||||||
Produkty pszczeleCzęść IV: Mleczko pszczelePonieważ mleczka pszczelego nie pozyskujemy w naszej pasiece, zatem powyższy temat autorzy będą opisywać na podstawie doświadczeń innych pszczelarzy oraz dostępnego piśmiennictwa. Najlepiej, gdy mleczko jest niemrożone, przed wysyłką do klienta pozyskiwane z ula, bowiem wtedy właściwości biologiczne tej substancji są najlepsze. Mleczko wydzielane jest przez pszczoły robotnice ulowe od trzeciego dnia ich życia, służy do karmienia larw, ma barwę perłową i konsystencję śmietany. Mleczkiem odżywiana jest matka pszczela przez całe życie, a żyje 40 razy dłużej niż każda inna pszczoła i truteń w pszczelim gnieździe. Substancja ta jest pokarmem dla młodej pszczoły jedynie przez pierwsze 3 dni życia i powoduje wówczas 1000-krotny wzrost jej masy ciała. W mleczku wykryto 24 aminokwasy, 14 witamin, 19 pierwiastków, 5 enzymów oraz inne substancje hormonalne i kwasy organiczne. To właśnie większa ilość hormonów płciowych - estradiolu, testosteronu, progesteronu w mleczku przeznaczonym dla larwy matki pszczelej warunkuje jej dojrzewanie płciowe Literatura naukowa niewiele donosi o zastosowaniu mleczka pszczelego w urologii, a powodem tej sytuacji pozostaje nadal wiele niezbadanych właściwości tego pszczelego produktu. Chcemy przedstawić najciekawsze i najlepiej przebadane właściwości mleczka pszczelego w dzisiejszej medycynie. Właściwości przeciwdrobnoustrojoweMleczko pszczele, podobnie jak większość produktów pochodzenia pszczelego, ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Naukowcy w ostatnim czasie zidentyfikowali nowe składniki odpowiedzialne za cechy przeciwdrobnoustrojowe produktów pszczelich, które zostały wykryte w mleczku pszczelim oraz w 90% miodów. Zidentyfikowane substancje to: główne białko mleczka pszczelego 1 (major royal jelly protein-1 - MRJP-1) oraz rojalizyna. W skład budowy cząsteczki MRJP-1 wchodzi między innymi kilka glikoprotein nazwanych jelleinami 1-4, które są współodpowiedzialne za właściwości przeciwbakteryjne wobec bakterii zarówno Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych oraz przeciwgrzybicze wobec C. albicans. W spektrum działania jellein wchodzą także wielooporne patogeny (multi-drug resistant - MDR), jak P. aeruginosa, MRSA (methicilin- resistant S. aureus), VRE (vancomycin-resistant Enterococci), ESBL+: K. pneumoniae oraz E. coli [1- 5]. Wspomniana wcześniej rojalizyna zaliczana jest do peptydów przeciwdrobnoustrojowych (antimicrobal peptides - AMP), a dokładnie do rodziny powszechnie znanych defensyn. Mechanizm działania AMP polega w głównej mierze na destabilizacji błony komórkowej i doprowadzeniu do śmierci patogenu. Rojalizyna składa się z 56 aminokwasów oraz 3 wiązań dwusiarczkowych, a produkowana jest przez gruczoły gardzielowe pszczół robotnic. Wykazuje działanie wobec bakterii Gram-dodatnich i zakażeń grzybiczych [6, 7]. Interesującym odkryciem było wykazanie działania addytywnego miodu i mleczka pszczelego wobec MDR P. aeruginosa, co wskazuje na synergistyczne i uzupełniające właściwości obu substancji [8]. Najsłabiej udokumentowana jest potencjalna aktywność przeciwwirusowa, która została stwierdzona między innymi w zapobieganiu i leczeniu chorób wirusowych u pszczół karmionych mleczkiem [9]. W chorobach dotyczących człowieka stwierdzono skuteczność mleczka pszczelego wobec wirusa HSV wywołującego opryszczkę wargową i narządów płciowych, a w jednym z badań klinicznych wyniki leczenia mleczkiem były lepsze od wyników stosowania miodu czy acyklowiru (mleczko pszczele > miód > acyklowir) [10]. Właściwości przeciwnowotworoweMleczko pszczele potencjalnie wykazuje działanie przeciwnowotworowe, jednak te właściwości dotychczas były eksplorowane w bardzo znikomym stopniu. Ten fakt jest zaskakujący porównując przeprowadzone badania na innych produktach pszczelego pochodzenia. Wykazano jednak skuteczność mleczka pszczelego wobec jednego z najbardziej złośliwych nowotworów OUN, o czym wspominaliśmy w poprzednich artykułach - Glioblastoma multiform. Dodatkowo mleczko wykazywało największą skuteczność spośród apiterapeutyków wobec tego nowotworu po 72-godzinnej inkubacji łącznie z zastosowaną chemioterapią, osiągając cytotoksyczność rzędu 30% (vs cytotoksyczność chemioterapii - 6%) [11]. Mleczko pszczele zostało także włączone w skład naturalnego preparatu przeciwnowotworowego wykazującego aktywność in vitro wobec komórek: raka piersi (MCF7), raka stercza (PC-3) oraz raka jelita grubego (SW480) [12]. W innym badaniu wykazano, iż mleczko hamuje zależną od VEGF angiogenezę, która jest jednym z podstawowych mechanizmów patogenetycznych wśród komórek nowotworowych [13]. Podane wyżej informacje wskazują na szerokie właściwości przeciwnowotworowe mleczka pszczelego, jednak dokładne mechanizmy i skuteczność wymagają dalszego badania. Zastosowanie w terapii niepłodnościWłaściwości antyoksydacyjne mleczka pszczelego stanowią jeden z aspektów przydatności tego preparatu w terapii niepłodności, głównie dotyczącej mężczyzn, gdzie między innymi stres oksydacyjny odgrywa znaczącą rolę. Dotychczasowe badania zostały przeprowadzone in vivo na zwierzętach, które zostały poddane działaniu środków genotoksycznych, takich jak: bleomycyna, cisplatyna, kadm, stanozolol, oksymetholon, taksol. Dowiedziono ochronnego wpływu mleczka pszczelego na gonady, którego suplementacja powodowała poprawę takich parametrów nasienia, jak: ruchliwość, dojrzałość i objętość oraz zmniejszała uszkodzenie DNA. Wykazano również zwiększenie wagi jąder oraz ograniczenie zmian histopatologicznych w nasieniowodach. Powyższe parametry były porównywalne do tych u zdrowych osobników. Te informacje stanowią podstawę dla przyszłościowego użycia mleczka pszczelego w terapii coraz powszechniejszego problemu niepłodności męskiej [14-18]. Działanie protekcyjneMleczko pszczele wykazuje także działanie nefro- i hepatoprotekcyjne przy użyciu substancji powodujących uszkodzenie tych narządów, jak: tetrachlorek węgla, paracetamol, kadm, cisplatyna. Ten fakt może znaleźć zastosowanie w przyszłości, w zapobieganiu niewydolności tych narządów [19-21]. Preparat dobroczynny w cukrzycyMleczko pszczele wykazuje liczne właściwości wspomagające leczenie pacjentów chorych na cukrzycę, zwłaszcza typu 2. Dotychczas zostały przeprowadzone dwa randomizowane badania kliniczne, oba kontrolowane placebo. Dowiedziono, iż suplementacja 1000 mg mleczka pszczelego 3 x dziennie przez 8 tygodni obniża współczynnik insulinooporności (HOMA-IR), zwiększa potencjał antyoksydacyjny osocza, obniża poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz zwiększa koncentrację insuliny. W obu badaniach udział wzięło w sumie 96 osób, co skłania do powiększenia tej liczby w kolejnych próbach klinicznych.
U pacjentów diabetologicznych mleczko pszczele znajduje również zastosowanie w leczeniu częstego powikłania przewlekłego cukrzycy - stopy cukrzycowej. Pierwsze doniesienia kliniczne z 2011 roku były bardzo obiecujące. Przedstawiały serię przypadków leczenia stopy cukrzycowej przy użyciu mleczka pszczelego, co w znaczący sposób ułatwiało i skracało czas gojenia ran. Nie potwierdziło tego jednak randomizowane, podwójnie zaślepione badanie kliniczne, kontrolowane placebo, które nie wykazało istotnych statystycznie różnic pomiędzy badanymi grupami. Mimo to zastosowanie mleczka pszczelego w leczeniu stopy cukrzycowej wymaga szerszych badań, gdyż przytoczona próba zawierała dość ograniczoną liczbę uczestników (n = 60) [24, 25]. Mleczko pszczele dla pacjentów z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowymGłówne właściwości obniżające ryzyko sercowo-naczyniowe dla pacjentów stosujących mleczko pszczele to: obniżenie poziomu cholesterolu i efekt przeciwhipertensyjny. Pierwsza z wymienionych właściwości zawdzięczana jest między innymi dzięki wspomnianemu już wcześniej białku - MRJP-1. Skutki stosowanego mleczka pszczelego na gospodarkę lipidową to: obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego (TC), frakcji LDL, a podwyższenie frakcji HDL. Stąd zalecenie suplementacji mleczka w dyslipidemii [26, 27, 28]. Kolejne z właściwości, działanie hipotensyjne jest bardzo interesujące, gdyż naukowcy zidentyfikowali w mleczku pszczelim sekwencje peptydów mające zdolność do blokowania konwertazy angiotensyny (ACE). Obecnie syntetyczne inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEi) to jedne z najpopularniejszych leków hipotensyjnych używanych w codziennej praktyce lekarskiej, wykazujące bardzo dobre działanie na układ sercowo-naczyniowy oraz nefroprotekcyjne. We wstępnych badaniach in vivo na szczurach z nadciśnieniem uzyskano obniżenie ciśnienia o średnio 38%, co stanowi podstawę do dalszych badań i przyszłego zastosowania [29-31]. Mleczko pszczele nadzieją w neurologiiNaukowcy odkryli specjalne właściwości mleczka pszczelego, bardzo istotne w leczeniu schorzeń neurologicznych, a zwłaszcza neurodegeneracyjnych, jak choroba Alzheimera czy Parkinsona. Jednym z najistotniejszych mechanizmów tego dobroczynnego działania jest stymulacja neurogenezy z neuronalnych komórek macierzystych (neural stem cells - NSC). Badanie wykonano in vitro na NSC szczurzych embrionów, a użyto mleczka pszczelego oraz unikatowego dla mleczka nienasyconego kwasu tłuszczowego - 10-hydroxy-2-decenowego (HDEA). W wynikach uzyskano pobudzenie neurogenezy przez kwas HDEA oraz pobudzenie wzrostu wszystkich typów komórek OUN (neurony, astrocyty, oligodendrocyty) przy użyciu pełnego mleczka pszczelego. W badaniach in vivo na zwierzętach dowiedziono roli neuroprotekcyjnej i wspomagającej w leczeniu wywołanej streptozocyną choroby Alzheimera u szczurów, a także poprawę pamięci oraz zwiększenie stężenia neurotransmiterów w OUN starych szczurzych osobników [32-34]. Łagodzące działanie w zespole przedmiesiączkowym (premenstrual syndrome - PMS)Mleczko pszczele już od lat 90. ubiegłego wieku było wskazywane jako łagodzące objawy PMS. Prawdopodobne mechanizmy nie zostały dogłębnie zbadane, jednakże wydaje się, że to skutek bogatej ilości hormonów zawartych w mleczku pszczelim. Najdokładniejsze badanie potwierdzające te właściwości pochodzi z 2014 roku. Włączonych zostało do niego 110 studentek kierunków medycznych w Teheranie zgłaszających problem PMS. Próba została randomizowana oraz potrójnie ślepa, kontrolowana placebo. Kobiety przyjmowały jedną kapsułkę mleczka pszczelego dziennie w dwóch kolejnych cyklach miesiączkowych (ok. 2 miesiące), począwszy od pierwszego dnia cyklu. Zgłaszane objawy oceniono przed interwencją oraz po jej zakończeniu przy użyciu kwestionariusza Premenstrual Profile 2005. W wynikach uzyskano znamienne statystycznie obniżenie punktacji w wymienionym kwestionariuszu o średnio 12 punktów (vs placebo 1 pkt), co świadczy o istotnym wpływie mleczka pszczelego na łagodzenie objawów PMS u kobiet [35]. Jak przyjmować?Na rynku dostępne są gotowe preparaty mleczka pszczelego, często połączone z innymi naturalnymi składnikami, głównie pszczelego pochodzenia (popularne połączenie to propolis, mleczko pszczele, miód). Zaliczane są one do suplementów diety. Występują najczęściej w postaci tabletek lub syropów, które należy dodawać do herbaty w ilości 1 łyżeczka do 3 razy na dobę.
dr n. med. Artur Pietrusa Piśmiennictwo:
|
