Zaburzenia wzwodu oraz zaburzenia funkcji seksualnej
u mężczyzn po prostatektomii radykalnej (radical
prostatectomy - RP), wynikające z uszkodzenia nerwów
biegnących wzdłuż stercza, stanowią istotne powikłanie
z punktu widzenia jakości życia chorych po
tym zabiegu. W 1983 roku Walsh i wsp. opisali technikę
operacyjną prostatektomii radykalnej z dostępu załonowego
oszczędzającą pęczki naczyniowo-nerwowe.
Niniejsze opracowanie dotyczy jednej z najdłuższych
obserwacji funkcji seksualnych u mężczyzn po zabiegu
RP spośród dotychczas opublikowanych doniesień.
W badaniu wzięło udział 1836 mężczyzn obserwowanych
w latach 2000-2012, 97% spośród nich było
operowanych przez jednego chirurga. Ocena funkcji
seksualnych oraz zdolności do erekcji była oceniana za
pomocą kwestionariusza University of California Los
Angeles Prostate Cancer Index (UCLA-PCI), w publikacji
analizowano fragment poświęcony ocenie funkcji
seksualnych (UCLA-PCI SF) oraz odpowiedzi na
pytanie o erekcję (UCLA-PCI EF). Kwestionariusz był
wypełniany przed zabiegiem, a następnie w 3., 6., 12.,
24., 96. i 120. miesiącu po RP. Średnia wieku chorych
w chwili wykonywania RP wyniosła 59,2 lat, średni
wynik UCLA-PCI SF - 70,2, UCLA-PCI EF - 72,3
(zakres skali: 1-90; im wyższy wynik, tym lepsza ocena
funkcji seksualnych).Analiza statystyczna wyników po RP wykazała statystycznie
znamienny spadek wartości w obu skalach do
3 miesiąca po RP. W przypadku skali UCLA-PCI SF
odnotowano statystycznie znamienny wzrost wartości
u obserwowanych mężczyzn w okresie od 3 miesięcy do 2 lat po RP, w późniejszym okresie wykazano
nieznaczny spadek wartości skali w okresie od 8
do 10 lat po RP. W przypadku skali UCLA-PCI EF wyniki
wyglądały podobnie, z tą różnicą, że wzrost wartości
po 3. miesiącu od RP utrzymywał się aż do 8. roku
po RP. Analiza uwzględniająca wiek chorych wykazuje
znamiennie wyższy wynik w obu skalach u mężczyzn
operowanych przed 60. rokiem życia. Analogicznie
mężczyźni, którzy przed RP mieli wyższy wynik w obu
skalach (≥75), wykazywali się też znamiennie lepszą
poprawą wyników w kolejnych miesiącach obserwacji
w porównaniu do pozostałych chorych. Jak już wspomniano,
różnice między 2. a 8. rokiem obserwacji są
niewielkie, zwłaszcza w odniesieniu do skali UCLA-
-PCI SF, niemniej przy uwzględnieniu młodego wieku
chorych (<60) oraz wartości wyjściowej UCLA-PCI
SF ≥75 okazuje się, że u tych chorych, mimo odległej
obserwacji od czasu RP (>2 lat), w dalszym ciągu
można spodziewać się poprawy funkcji seksualnych.
Przedstawione wyniki są w dużym stopniu zgodne z badaniem Prostate Cancer Outcomes Study (PCOS)
- jedynym obecnie dostępnym badaniem, które ma
porównywalny okres obserwacji.
Dostępne obecnie sposoby leczenia w raku stercza dopuszczają
aktywny nadzór (active surveillance - AS),
leczenie napromienianiem (radiation therapy - RT)
oraz RP. Zarówno AS, jak i RT w ocenie jakości życia
w długich okresach obserwacji cechują się stopniowym
pogorszeniem funkcji seksualnych. W przypadku
AS jest to związane prawdopodobnie z często wykonywanymi
kontrolnymi biopsjami gruczołu krokowego,
natomiast w przypadku RT z opóźnionym efektem
działania tej metody terapeutycznej. Powyższe obserwacje
stanowią istotne źródło informacji w momencie
podejmowania decyzji o metodzie terapeutycznej
u chorych z rakiem stercza, zwłaszcza w aspekcie oceny
jakości życia w odległym czasie po leczeniu.
Oprac.: lek. Michał Swolkień
Oddział Urologii
Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie