Większość zaprezentowanych podczas tej sesji prac dotyczyła urologii onkologicznej: cztery obejmowały tematykę nowotworów pęcherza moczowego, dwie raka nerki, jedna raka gruczołu krokowego. Pozostałe prace dotyczyły urologii rekonstrukcyjnej i neurourologii.
Uroonkologia
Rak pęcherza moczowego
Edyta Reszka i wsp. w pracy pt. „Polimorfizm genetyczny wybranych enzymów antyoksydacyjnych u pacjentów z przejściowokomórkowym rakiem pęcherza moczowego” analizowali polimorfizm genetyczny wybranych enzymów antyoksydacyjnych w genomowym DNA wyizolowanym z krwi obwodowej 197 chorych na raka pęcherza i u 202 osób stanowiących grupę kontrolną. W badaniu zaobserwowano, że polimorfizm genetyczny GSTM1 związany z delecją genu GSTP1 Ile105Val (rs1695) wpływa na ryzyko zachorowania na raka pęcherza moczowego w badanej populacji. W pracy Zbigniewa Jabłonowskiego i wsp. pt. „Ocena ilościowa metylacji genów p16 i DAPK u chorych na raka pęcherza moczowego w zależności od stopnia zaawansowania klinicznego i złośliwości histologicznej nowotworu” w grupie 71 chorych na raka pęcherza moczowego oznaczono we krwi obwodowej metodą ilościową Real Time-Methylation Specific PCR (RT-MSP) parametry metylacji regionów promotorowych genów DAPK oraz p16. W badaniu uczestniczyli zarówno chorzy na raka naciekającego błonę mięśniową − MIBC, jak i na nowotwór nienaciekający błony mięśniowej pęcherza moczowego − NMIBC o niskiej (low-grade) lub o wysokiej złośliwości histologicznej (high-grade). Analizując wyniki w odniesieniu do poszczególnych grup chorych stwierdzono statystycznie istotnie wyższąprzeciętną wartość metylacji genu DAPK w grupie chorych z guzem high-grade (średnia 16,64 ±17,1) w porównaniu do grupy z guzem low-grade (średnia 6,00±8,78) (p <0,05). Różnica wartości metylacji genu p16 w porównywanych grupach nie okazała się istotna statystycznie (p >0,05). Według autorów, ocena ilościowa metylacji genu DAPK ma istotne znaczenie kliniczne, ponieważ może przyczynić się do wcześniejszego wyodrębnienia chorych na nowotwór o wysokim stopniu złośliwości histologicznej (high-grade), wymagających bardziej agresywnego leczenia. Warto przy tym podkreślić, że do metylacji dochodzi wcześnie w onkogenezie i jest to proces odwracalny, w czym pokłada się nadzieje terapeutyczne.
W kolejnej pracy dotyczącej raka pęcherza moczowego, pt. „Analiza mutacji genu FGFR3 w odniesieniu do parametrów klinicznych i histopatologicznych u chorych na raka pęcherza moczowego”, Magdalena Traczyk i wsp. oceniali częstość występowania mutacji w genie FGFR3 oraz ich korelację z narażeniem środowiskowym, parametrami klinicznymi, histopatologicznymi oraz przebiegiem procesu nowotworowego. Podkreślić należy, że w pracy tej badaniu poddano próbki DNA izolowane bezpośrednio z tkanki nowotworowej pochodzącej od 112 pacjentów z rakiem pęcherza moczowego: 21 kobiet oraz 91 mężczyzn w wieku (w chwili diagnozy) od 41 do 88 lat. Średni okres obserwacji wynosił 18 miesięcy. Mutacje w genie FGFR3 badano poprzez sekwencjonowanie wcześniej zamplifikowanych próbek DNA. W badaniu wykazano, że do mutacji FGFR3 częściej dochodziło w nieinwazyjnych, dobrze zróżnicowanych guzach o średnicy poniżej 3 cm. Po raz kolejny w ostatnich latach potwierdzono zatem, że istnieje istotna zależność między występowaniem mutacji a stadium złośliwości histopatologicznej oraz wielkością guza. Nie stwierdzono natomiast istotnych różnic między narażeniem środowiskowym, ilością zmian oraz stadium zaawansowania klinicznego a wystąpieniem mutacji. W trakcie obserwacji u pacjentów z mutacjami rzadziej występowała wznowa (RR=0,691; p=0,019), co − jak podkreślają autorzy − może sugerować, że komórki nowotworowe bez mutacji w FGFR3 łatwiej reimplantują w nabłonku.
W bardzo interesującej pracy przedstawionej przez Edytę Borkowską, pt. „Identyfikacja jednorodnych grup chorych z rakiem pęcherzamoczowego przy użyciu sztucznej sieci neuronowej Kohonena”, analizowano 10 zmiennych genetycznych u ponad 100 chorych z rakiem pęcherza za pomocą sztucznej sieci neuronowej. Zaobserwowano, że chorzy z najgorszym rokowaniem klinicznym mieli dodatni wynik testu UroVision oraz wysoką częstość mutacji genu supresorowego p53. Edyta Borkowska podkreśliła, że do prawidłowej klasyfikacji i grupowania chorych z rakiem pęcherza moczowego niezbędna jest analiza wieloczynnikowa. W dyskusji nawiązano do konieczności poszukiwania nowych markerów biologicznych celem skuteczniejszego postępowania terapeutycznego (indywidualizacja terapii) oraz ograniczenia kosztów obserwacji chorych z guzami pęcherza moczowego.
Rak nerki
Miłosz Jasiński i wsp. w pracy pt. „Limfocyty regulatoroweCD25+CD4+FOXP3+ − potencjalny marker ryzyka rozsiewu u pacjentów z rakiem nerki” za pomocą cytometrii przepływowej analizowali liczebność limfocytów T regulatorowych CD25+CD4+ FOXP3+ (Treg) we krwi chorych (n=49) z rakiem nerki, u których wykonano nefrektomię (n=34) lub embolizację tętnicy nerkowej (n=15). Limfocyty Treg są subpopulacją limfocytów T, któraz mniejsza odpowiedź cytotoksyczną przez hamowanie aktywności komórek T CD4+ i CD8+, komórek dendrytycznych, makrofagów oraz Natural Killers (NK). W ten sposób zwiększenie ilości i aktywności Treg może umożliwiać komórkom nowotworowym unikanie odpowiedzi immunologicznej, a tym samym dodatnio korelować ze zwiększonym ryzykiem rozsiewu nowotworu. W przeprowadzonym badaniu u pacjentów z guzami T1-3N0M0 Treg były podwyższone w 47% (14 z 30) przypadków, a u chorych z guzami T4N0M0 i TxNxM1 w 72% przypadków (13 z 18). Ponadto tylko u 6% pacjentów z grupy poddanej nefrektomii z obniżonymi Treg obecne były przerzuty odległe (vs 20% z całej grupy poddanej nefrektomii). Autorzy sugerują, że limfocyty Treg CD25+CD4+ FOXP3+ to potencjalny marker ryzyka rozsiewu raka nerki, który pozwala odpowiednio wcześnie zidentyfikować w populacji chorych na raka nerki pacjentów z wysokim ryzykiem przerzutów.
Jacek Kiś i wsp. w pracy pt. „Antyproliferacyjny i antymigracyjny wpływ kwasu kynureninowego na komórki Caki-2 w raku jasnokomórkowym nerki” w grupie 15 chorych wykazali, że stężenie kwasu kynureninowego było znacząco wyższe w zdrowej tkance nerki w porównaniu do utkania raka nerkowokomórkowego (RCC). Ponadto w badaniu in vitro zaobserwowano, że wyższe stężenie kwasu kynureninowego istotnie obniża proliferację, syntezę DNA oraz migrację komórek Caki-2 RCC. W podsumowaniu autorzy stwierdzili, że kwas kynureninowy, będąc substancją endogenną, może hamować wzrost guza lub działać chemoprewencyjniena komórki RCC.
Rak gruczołu krokowego
W pracy pt. „Badanie wybranych mutacji w genach umiarkowanego ryzyka raka gruczołu krokowego: BRCA1, NBS1, NOD2, CHEK2 oraz historii rodzinnej nowotworów u pacjentów z rakiem prostaty” Andrzej Antczak i wsp. zaobserwowali, że średnia wieku, w którym wykrywany jest rak gruczołu krokowego u osób z mutacją 1157T w genie CHEK2 jest około 4 lata niższa niż w grupie kontrolnej. Ponadto stwierdzono istotnie więcej mutacji badanych genóww grupie ze zdiagnozowanym nowotworem niż w grupie kontrolnej.
Urologia rekonstrukcyjna
Marta Pokrywczyńska i wsp. w przedstawionej pracy doświadczalnej pt. „Regeneracja ściany pęcherza moczowego, źródło komórek i matryca − nadal niezdefiniowane” porównywali źródło i liczbę komórek macierzystych, jak również zastosowanie dwóch matryc: sztucznej z laktyd-co-prolaktonu (PLC-7025) z naturalną matrycą SIS w regeneracji i rekonstrukcji pęcherza moczowego szczurów. Autorzy, uzupełniając wspomnianymi matrycami ubytek ściany pęcherza moczowego po hemicystektomii, zaobserwowali, że matryca sztuczna ma gorsze właściwości do regeneracji pęcherza moczowego w porównaniu z matrycą naturalną SIS. Ponadto w badaniu wykazano, że zastosowanie matryc bezkomórkowych nie pozwala na regenerację rekonstruowanej ściany pęcherza moczowego.
Neurourologia
W pracy pt. „Wpływ guanetydyny (GUA) na kodowanie chemiczne neuronów zwoju krezkowego tylnego (IMG) zaopatrujących pęcherz moczowy świni − porównanie ze zmianami indukowanymi przez resiniferatoksynę (RTX) oraz tetrodotoksynę (TTX)” Mariusz Majewski i wsp. porównywali wpływ wymienionych neurotoksyn na współczulne neurony IMG zaopatrujące pęcherz moczowy. Badania zostały przeprowadzone na 12 niedojrzałych płciowo loszkach. U sześciu zwierząt wykonano wlew dopęcherzowy GUA, zaś u pozostałych zwierząt (grupa kontrolna) wykonano dopęcherzowy wlew płynu fizjologicznego. Po podaniu GUA zaobserwowano znaczący spadek liczby współczulnych neuronów pęcherzowych zawierających NPY i VIP (29% i 0%), zaś liczba neuronów SOM-, GAL- i CB-IR znacząco wzrosła (odpowiednio 68%, 28% i 9%). Według autorów, wyniki pracy wskazują na to, że GUA znacząco wpływa na kodowanie chemiczne neuronów IMG zaopatrujących pęcherz moczowy, a wyniki jej działania są podobne do tych obserwowanych po podaniu RTX i TTX.
W kolejnej pracy z zakresu neurourologii, pt. „Wpływ konantokiny G(CTG) na kodowanie chemiczne neuronów zwojów rdzeniowych korzeni grzbietowych (DRG) zaopatrujących pęcherz moczowy świni − porównanie ze zmianami indukowanymi przez resiniferatoksynę (RTX), tetrodotoksynę (TTX) i toksynę botulinową A (BTX)”, Agnieszka Bossowska i wsp. zaobserwowali, że CTG istotnie wpływa na kodowanie chemiczne pęcherzowych neuronów DRG, jednakże efekt działania konantokiny G jest odmienny od działania pozostałych badanych toksyn. Według autorów, wyniki pracy wskazują na potencjalne możliwości zastosowania CTG w przypadkach nadczynności aferentnego układu nerwowego.
Opracowano na podstawie materiałów konferencyjnych.
dr n. med. Maciej Salagierski, FEBU
I Klinika Urologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
kierownik kliniki: prof. dr hab. n. med. Marek Sosnowski
