Przyszłość wytycznych postępowania w urologicznej praktyce klinicznej

Wytyczne postępowania w praktyce klinicznej są określane jako „systematycznie opracowywane zalecenia, których zadaniem jest wsparcie lekarza i pacjenta w podejmowaniu decyzji dotyczących zapewnienia właściwej opieki zdrowotnej w konkretnych sytuacjach klinicznych” [1]. W okresie ostatnich dwudziestu lat znacznie wzrosło zainteresowanie tworzeniem wytycznych. Przyczyną było duże i trudne do uzasadnienia zróżnicowanie poziomu opieki klinicznej, udokumentowane przypadki niewłaściwej opieki, jak również zainteresowanie zarządzaniem opieką zdrowotną w kontekście stale rosnących kosztów. Opracowanie wytycznych postępowania w praktyce klinicznej ma kluczowe znaczenie dla wysiłków skierowanych na promowanie właściwej opieki nad pacjentem, opartej na dostępnych wynikach badań, niesie także obietnicę poprawy jakości i racjonalności finansowania opieki zdrowotnej. W rezultacie, rozwój tworzenia wytycznych jest silnie wspierany przez najważniejsze organizacje urologiczne, które przeznaczają znaczne środki na ich przygotowanie i popularyzację [2]. Wytyczne są powszechnie postrzegane jako kluczowe publikacje wydawane przez te organizacje, a także jako ważne działanie na rzecz ich członków.

Tabela 1	Charakterystyka metodologii stosowanej przez sześć głównych organizacji tworzących i propagujących wytyczne postępowania w urologicznej praktyce klinicznej

Rodzaje metodologii stosowanych do opracowania wytycznych postępowania w praktyce klinicznej różnią się znacznie w poszczególnych organizacjach (tab. 1). Różnice te ściśle odzwierciedlają odmienne cele tych organizacji, ich wielkość i zasoby finansowe, jak również liczbę członków. National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE), w którym powstaje wiele dokumentów związanych z wytycznymi w obszarze urologii, działa na rzecz National Health Service (NHS) w Wielkiej Brytanii, dla którego rozwój wytycznych jest istotą funkcjonowania (raison d?etre). Zalecenia NICE mają decydujące znaczenie dla decyzji NHS dotyczących wyceny danej procedury medycznej, nie tylko w oparciu o ocenę korzyści i skutków ubocznych danej interwencji diagnostycznej lub terapeutycznej, ale również z uwzględnieniem efektywności kosztowej określanej za pomocą formalnej analizy ekonomicznej. W rezultacie, NICE przyjęła najbardziej rygorystyczne, oparte na aktualnych i wiarygodnych danych, metodologiczne i proceduralne podejście GRADE (Grading of Recommendations, Assessment, Development and Evaluation) [3]. Stowarzyszenia takie jak: British Association of Urological Surgeons (BAUS), Canadian Urological Association (CUA) i Société Internationale d?Urologie (SIU) są relatywnie niedużymi organizacjami dysponującymi ograniczonymi zasobami. Opracowujący wytyczne ze strony American Urological Association (AUA) przyjęli w ostatnim czasie bardziej rygorystyczne podejście do tworzenia wytycznych, w większym stopniu oparte na dowodach, co jest szczególnie cenione w społeczeństwie znanym z dyscypliny prawnej i nadzoru publicznego [4, 5]. European Association of Urology (EAU) jest stosunkowo młodą, dynamicznie rozwijającą się organizacją międzynarodową, dla której wyzwaniem jest duże zróżnicowanie społeczności jej członków, funkcjonujących w odmiennych systemach opieki zdrowotnej [6].

Zarządzanie konfliktem interesów jest istotnym problemem dotyczącym wszystkich organizacji, którym powierzono misję tworzenia wytycznych. W efekcie, każda organizacja wypracowała formalne procedury ujawniania przygotowane dla uczestników panelu, jak również mechanizmy radzenia sobie z postrzeganymi lub rzeczywistymi konfliktami interesów, które mogą się pojawić. Celem tych przepisów nie jest wykluczanie wartościowych ekspertów branżowych, ale przekonanie opinii publicznej, że ich udział nie wpływa w jakikolwiek niepożądany sposób na obrady panelu. Coraz częściej zatrudnia się metodologów, których zadaniem jest tworzenie profili danych niezależnych od ekspertów klinicznych, w celu zwiększenia dokładności i ograniczenia wpływu nieobiektywnych opinii indywidualnych. Podejście to wymaga znacznych zasobów finansowych, które umożliwią oddelegowanie wyznaczonego personelu lub zlecenie tych działań zewnętrznym ośrodkom medycznym gromadzącym odpowiednie dane, które jednocześnie dysponują niezbędną wiedzą i doświadczeniem. Kolejne wyzwania, z którymi wszyscy twórcy wytycznych muszą się zmierzyć, to brak wysokiej jakości materiałów, które mogłyby być wykorzystane przy opracowywaniu wytycznych, konieczność dysponowania znaczącymi zasobami informacji, które są niezbędne do wykonywania systematycznych przeglądów w celu uaktualniania wytycznych, a także potrzeba uzyskania akceptacji środowisk urologicznych, którym wytyczne powinny służyć w codziennej praktyce klinicznej. Jednocześnie, specjaliści ze wszystkich organizacji zajmujący się opracowywaniem wytycznych zwracają uwagę na to, że potencjalnym utrudnieniem procesu ich wdrażania jest równoległe pojawianie się konkurujących wytycznych, tworzonych przez organizacje wykorzystujące różne metodologie i czasem rekomendujące sprzeczne zalecenia. Twórcy wytycznych z różnych organizacji mają ogromną szansę na rozszerzenie współpracy i dzielenie się wiedzą naukową. Wiele wspólnych inicjatyw może być podejmowanych „za kulisami”, bez wywierania wpływu na poszczególne organizacje, których zadaniem jest opracowanie wytycznych dostosowanych do specyficznych grup docelowych i systemów opieki zdrowotnej. Szczególne możliwości przyszłej współpracy to np. wzajemne udostępnianie piśmiennictwa wykorzystywanego przy tworzeniu rekomendacji, stosowanie ujednoliconej metodologii, a także wspólne wzbogacanie zasobów informacji kluczowych dla uczestników panelu tworzących wytyczne. W dobie rosnącego nacisku na zapewnienie bezpiecznej, efektywnej kosztowo opieki zdrowotnej, która opiera się na aktualnych i wiarygodnych danych, znaczenie wytycznych postępowania w praktyce klinicznej będzie stale rosnąć. Bliższa współpraca na płaszczyźnie tworzenia wytycznych pomoże nam sprostać temu wyzwaniu i lepiej służyć pacjentom oraz organizacjom służby zdrowia.

Artykuł pt. „The Future of Clinical Practice Guidelines in Urology” został opublikowany w „European Urology”, Vol. 60, Issue 1, July 2011 (p. 72?74). Tłumaczenie i przedruk za zgodą EAU i autora ? prof. Philippa Dahma.

Tłumaczenie: Ela Ziółkowska
Communication&CME-CPD
Project Manager

¹ On behalf of the American Urological Association, Linthicum, Maryland, USA
² Department of Urology, College of Medicine, University of Florida, Gainesville, Florida, USA
³ On behalf of the National Institute for Health and Clinical Excellence, London, UK; Department of Urology, Royal Hallamshire Hospital, Sheffield, UK
⁴ On behalf of Société Internationale d?Urologie, Montreal, Canada; Department of Urologic Surgery, University of Minnesota, Minneapolis, Minnesota, USA
⁵ On behalf of the British Association of Urological Surgeons, London, UK
⁶ Department of Urology, St. James?s University Hospital, Leeds, UK
⁷ On behalf of the European Association of Urology, Arnhem, The Netherlands
⁸ Department of Urology, Royal Liverpool University Hospital, Liverpool, UK
⁹ Department of Urology, University of Michigan, Ann Arbor, Michigan, USA
¹⁰ On behalf of the Canadian Urological Association, Montreal, Canada;
Division of Urologic Surgery, Department of Surgery, The University of Western Ontario, London, Canada
¹¹ Academic Urology Unit, University of Aberdeen, Aberdeen, UK