Czynniki rokownicze u chorych poddanych radykalnej prostatektomii z wyjściowym stężeniem PSA powyżej 20 ng/ml. Europejskie wieloośrodkowe badanie na 712 chorych

Outcome Predictors of Radical Prostatectomy in Patients With Prostate-SpecificAntigenGreaterThan20ng/ml: A European Multi-Institutional Study of 712 Patients

Spahn Ma,g, Joniau Sf, Gontero Pb, Fieuws Sc, Marchioro Gd, Tombal Be, Kneitz Ba, Hsu Chf, Van Der Eeckt Kf, Bader Pg, Frohneberg Dg, Tizzani Ab, Van Poppel Hf
a University Hospital Würzburg, Department of Urology and Pediatric Urology, Germany
b University of Turin, Department of Urology, Torino, Italy
c University Hospitals Leuven, Institute for Biostatistics and Statistical Bioinformatics, Leuven, Belgium
d University of Piemonte Orientale, Department of Urology, Novara, Italy
e Universite´ Catholique De Louvain Department of Urology, Brussels, Belgium
f University Hospitals Leuven, Department of Urology, Leuven, Belgium
g Community Hospital Karlsruhe, Department of Urology, Karlsruhe, Germany

Rak stercza u chorych z wyjściowym stężeniem PSA >20 ng/ml uważa się za istotny czynnik ryzyka progresji choroby nowotworowej po leczeniu radykalnym. Autorzy pracy podważają słuszność klasyfikowania chorych jako chorych wysokiego ryzyka na podstawie jedynie wysokiego stężenia PSA. Celem pracy było określenie, jak ocena dodatkowych czynników ryzyka, takich jak wynik badania histopatologicznego biopsji stercza wg skali Gleasona ≥8 oraz stopień zaawansowania choroby powyżej cT2 (TNM 2002), pozwala przewidzieć wyniki leczenia oraz śmiertelność po radykalnej prostatektomii (RP) u chorych z PSA >20 ng/ml.

Retrospektywne wieloośrodkowe badanie kohortowe z sześciu ośrodków dotyczy 712 mężczyzn z przedoperacyjnym stężeniem PSA >20 ng/ml, którzy przeszli RP i obustronne usunięcie węzłów chłonnych miednicy pomiędzy 1987 a 2005 rokiem. Chorych podzielono na 4 grupy:
1. Chorzy z PSA >20 ng/ml
2. Chorzy z PSA >20 ng/ml oraz zaawansowaniem choroby powyżej cT2
3. Chorzy z PSA >20 ng/ml oraz Gleason ≥8
4. Chorzy z PSA >20 ng/ml, powyżej cT2 oraz Gleason ≥8

Przeprowadzono taki podział, aby określić związek pomiędzy liczbą czynników wysokiego ryzyka a wynikiem histopatologicznym, progresją biochemiczną i kliniczną choroby, śmiertelnością i umieralnością chorych. W grupie pierwszej wykazano relatywnie wysoką proporcję korzystnych rokowniczo czynników badania histopatologicznego: pT2 (33% chorych), margines tkanek wolny od nowotwo-ru (54% chorych), brak zajęcia węzłów chłonnych (85% chorych), Gleason <7 (57,9%).

Analogicznie w grupie czwartej wykazano relatywnie niską proporcję korzystnych rokowniczo czynników badania histopatologicznego: pT2 (4,5% chorych), margines tkanek wolny od nowotworu (20, 5% chorych), brak zajęcia węzłów chłonnych (49% chorych), Gleason <7 (2,3%). Wraz ze wzrostem ilości czynników ryzyka w grupach 1-4 ilość korzystnych wyników histopatologicznych proporcjonalnie malała. Odpowiednio 27%, 11%, 1,9% oraz 0%.

Oceniono, że najistotniejszym czynnikiem związanym z progresją choroby oraz śmiertelnością po leczeniu radykalnym jest ocena w skali Gleasona. Wśród chorych z PSA >20 ng/ml oraz Gleason ≤7 w ciągu 10 lat zmarło 5% z powodu raka stercza. Podczas gdy w grupie chorych z PSA >20 ng/ml oraz Gleason ≥8 w tym samym przedziale czasu zmarło 35% chorych.

Autorzy podkreślają, iż chorzy z PSA >20 ng/ml są heterogenną grupą chorych, a podniesione stężenie PSA jest niewystarczające do zdefiniowania chorego jako wysokiego ryzyka. Dowodem na to jest fakt, iż chorzy z PSA >20 ng/ml i GS <7 mają znamiennie niższe ryzyko zgonu z powodu raka w porównaniu do pozostałych i dlatego odniosą korzyści z zabiegu operacyjnego. Dopiero kombinacja stężenia PSA, miejscowego zaawansowania choroby i skali Gleasona pozwala określić odrębne grupy ryzyka.

Autor zauważa, że fakt przeprowadzenia badania metodą retrospektywną narzuca pewne ograniczenia, jednak liczba chorych oraz jego wieloośrodkowy charakter sprawia, że analiza takiego materiału dostarcza użytecznych informacji w podejmowaniu decyzji odnośnie leczenia chorych mężczyzn z PSA powyżej 20 ng/ml.

Oprac. lek. med. Michał Swolkień